Chùa Long Cảm (thôn Trang những, xã Hà Phong, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa) nằm tại trên sười núi tù và Sơn (còn gọi là Cô Sơn) nhìn ra dòng sông Lèn. Ngôi chùa tuy không lớn cơ mà lại được đặt ở một ví trí rất đẹp với không gian trầm lắng, bình yên được che chở bởi tứ về là làng mạc và đồng đất. Chùa Long Cảm đang được thừa nhận là di tích nguồn gốc cấm tỉnh năm 1992 và đang trình để thừa nhận di tích Quốc gia.
Đôi khánh đá cổ hàng trăm năm trên núi tù và Sơn (huyện Hà Trung - Thanh Hóa)
Theo sử cũ, vào năm Thuận Thiên thứ 11 (1020), vua Lý Thái Tổ đi đánh Chiêm Thành, đến vùng phủ Quảng Hòa (huyện Hà Trung ngày nay) đã dừng chân trên khung núi tù và Sơn. Đêm đến, Vua nằm mê thấy rồng vàng nghĩ có điềm lành. Sau khi giành thắng lợi, về tới kinh đô nhớ lại giấc mộng ở núi tù và, vua đã cho dựng ở khung núi này một ngôi chùa lấy tên là Long Cảm (có nghĩa là vua trả ơn, cảm tạ).
Trước đây, đồng đất quanh vùng bao la nước, để lên chùa công cụ độc nhất để đi lại bằng thuyền từ những kênh dẫn từ sông lớn vào. Thời đó núi tù và Sơn hoang vu, lau lách um tùm nên người dân thường hay gọi là núi Cô Sơn. Ngày đó, chùa trải qua hàng kỷ nguyên đã xuống cấp, hư hỏng. Sau những lần trùng tu, tu bổ, dáng vóc chùa Long Cảm ngày nay đã nghiêm trang bề thế và xứng tầm.
Sư thầy Thích Đàm Quang, trụ trì chùa Long Cảm cho hay hiện trong chùa đang còn lưu trữ cực nhiều "báu vật" có giá trị như quả chuông đồng cổ, bia cổ, bốn cột đá ở hiên chùa chính, khánh đá cổ và tám pho tượng của tám vị tổ sư từng tu hành ở chùa, được xem như là những tác phẩm nghệ thuật quý hiếm, tinh tế. trong đó, cặp khánh đá cổ nặng khoảng 300 – 400 kg/chiếc được du khách thập phương ấn tượng nhất khi đến chùa vãn cảnh. Hai cặp khánh đá này có màu xanh xám, được treo ngăn ngắn trên những trụ đá ngay trước mặt sân chùa. Cả hai chiếc khánh đá được tạc đẽo từ những khố đá lớn thành hình bán nguyệt, một chiếc có chạm tự khắc hoa văn.
"Chiếc có hoa văn vốn chẳng phải của nhà chùa, trước đây nó bên trong ngôi chùa bên làng Thượng. Ngôi chùa này sau khi bị đổ có người tiếc chiếc khánh quý bèn đem giấu xuống ao bèo rồi sau đó đem về chùa Long Cảm cung tiến. Còn chiếc khánh đá cổ ở chùa Long Cảm, tôi cũng không biết có từ khi nào cơ mà tôi đoán nó có từ thời điểm vua nhà Lý cho dựng chùa, tức hơn 1000 năm tuổi" – trụ trì Thích Đàm Quang cho hay.
Theo sư cô Thích Đàm Tâm, trước đây chiếc khánh đá cổ ở chùa cùng đã từng bị lấy cắp, mai sau nhà chùa tìm thấy ở mương nước nên nhờ người khiêng trở lại chùa. "Những năm 1970, khi ấy chùa gần như bị xuống cấp, hư hỏng gần hết, cư dân trong vùng đã khiêng khánh đá về dưới làng. Có gia đình đã đập khánh đá để nung vôi, cơ mà đập mãi mà khánh đá vẫn không vỡ. Tự nhiên, người con giai trong gia đình không ốm không đau mà chết. Sợ quá, gia đình nọ vội khiêng khánh đá ra mương nước của làng và bỏ lại đó và nhà chùa đã tìm thấy" – sư cô Thích Đàm Tâm kể lại.
Khi cầm vồ gõ vào khánh đá ngân vang như chuông đồng
Điều khác biệt giữa 2 chiếc khánh đá cổ này là chiếc khánh ở chùa Long Cảm có âm thanh trầm bổng, ngân dài. khi cầm vồ bằng gỗ gõ mạnh khánh đá ngân như chuông đồng và vang xa, những ngôi làng bên dưới núi nghe rất rõ. Chiếc khánh còn lại thì âm thanh không ngân vang mà chỉ có âm thanh "lạch cạch" bình thường. Theo lý giải của nhà phân tích phong tục Phan Bảo thì khánh ngân vang hay không là do chất liệu đá. "Chiếc khánh cổ ngân vang chắc chắn được làm bằng đá núi Nhồi (phường An Hoạch, TP Thanh Hóa), loại đá này không ở nơi nào khác có được. Còn chiếc còn lại được tạc từ một khối đá xanh bình thường" – nhà phân tích này quyết đoán.
Trong cuốn "Vân đài loại ngữ", bảng nhãn Lê Quý Đôn chép chuyện quan Thượng thư Lê Hữu Kiểu khi làm trấn giữ Thanh Hóa sai người đến núi Nhồi lấy đá đẽo thành chiếc khánh hình cá, rồi tự khắc chữ vào khánh rằng: "Hoạch Sơn loại đá kêu vang/ Sắc xanh màu biếc mịn màng đẹp tươi/ Gõ lên sang sảng bên tai/ tịnh không chút trần ai lạc vần…". Điều đó quyết đoán thêm về lí giải của nhà phân tích Phan Bảo là có cơ sở.
Không chỉ là ngôi chùa độc đáo, nơi lưu trữ những "báu vật" quý mà chùa Long Cảm trong những năm tháng chiến tranh còn là một trong những pháo đài cấp thiết của quân dân Thanh Hóa. Thời chống Mỹ, chùa là vị trí an toàn để đặt ụ pháo bảo vệ cầu Đò Lèn trước sự bắn phá ác liệt của máy bay Mỹ hòng đánh sập cầu, cắt đứt tuyến giao thông huyết mạch nối hai miền Nam – Bắc. chẳng những thế nơi đây còn là nơi trú ẩn của bộ đội, thậm chí những cánh cổng, cửa nhà chùa còn được tháo dở để làm cáng khiêng thương binh.
0 Comment to "Độc đáo khánh đá cổ trên núi tù và Sơn"
Đăng nhận xét