Tại sao cây nêu ngày Tết được dựng bằng tre?

Cây nêu ngày Tết có ý nghĩa mang tới may mắn và xua đuổi quỷ dữ. Ảnh minh họa.

Trao đổi với PV, Giáo sư Trần Lâm Biền, nhà phân tích phong tục dân gian việt nam cho hay, cây tre làm nêu đặc biệt có ý nghĩa đối với người làm nông nghiệp bởi, tháng Giêng là tháng nhựa sống.

"Người Việt xưa coi cây nêu là trục vũ trụ, là cột nối giữa trời và đất. Cây tre có đốt là bậc thang đi về của thần thánh, mang nhựa sống của trời chuyển xuống mặt đất giúp mặt đất màu mỡ, tụ tập nhựa sống giúp mùa màng tươi tốt.

Cây tre còn tốt là khi chôn xuống đất có ngả nghiêng đến mấy cũng không gãy, mang tính chất của đạo Phật là "tùy duyên hóa độ". Lòng tre rỗng diễn đạt cái tâm không của nhà Phật. Dóng tre dài, thẳng biểu trưng cho những bậc chính nhân quân tử", giáo sư Biền nói.

Theo giáo sư Biền, trước đây, cây nêu thường được cắm vào ngày 23 tháng Chạp. Ngày thổ địa, ông táo lên cầu trời, không có người điều hành nhà ở nên quỷ sẽ hoành hành, dữ tợn hơn. Cây nêu có công dụng xua đuổi quỷ tránh xa vùng đất của con người.

Ngày hạ nêu là ngày mùng 7 tháng Giêng. Trước khi hạ nêu, cần tránh động thổ để cho đất được tụ tập nhựa sống, màu mỡ. Sau khi hạ nêu, con người có thể bước vào lễ hội mới, bước đầu có những hoạt động liên quan đến sản xuất nông nghiệp.

Về cách dựng cây nêu, giáo sư Biền cho hay, cây tre làm nêu là loại tre già, to, thẳng, chẳng thể cụt ngọn. Trên ngọn để lại một phần lá tươi hoặc buộc lá dứa vào biểu trưng cho mây trời.

Thân cây có thể được trang trí bằng những loại cờ, phướn, đèn lồng, câu đối, niêu đất chứa vôi, chuông gió… bên dưới gốc, rắc bột vôi màu trắng hình thành vòng tròn hoặc rắc hình cánh cung, mũi tên hướng ra phía cổng để xua đuổi ma thuật.

Giáo sư Biền cho hay thêm, ngày xưa, cư dân dựng cây nêu với ý nghĩa linh cảm. Đến ngày nay, cư dân không còn giữ tục cắm cây nêu những như trước nữa và cắm nêu cũng không đúng với phong tục xưa.

"Bây giờ, những gia đình cắm nêu chỉ để lấy đẹp chứ không hiểu gì về ý nghĩa của cắm nêu. cơ mà, họ cắm lấy đẹp thì cứ cắm còn không ảnh hưởng gì đến ý nghĩa linh cảm, vì đẹp và linh cảm có tính chất khác nhau", giáo sư Biền chia sẻ.

Tục xưa truyền rằng, từ hồi trước, quỷ dữ ỷ đông áp bức và chiếm hết đất đai của con người. Người phải thuê đất của quỷ trồng lúa và chịu điều khoản "ăn ngọn cho gốc". Quỷ lấy hết thóc, người chỉ còn rơm rạ. Thương người, Phật mách cho trồng khoai lang. Cuối vụ, người thu hoạch hết phần củ, để lại quỷ phần lá. Quỷ đổi điều khoản sang "ăn gốc cho ngọn". Phật lại mách người trở lại trồng lúa. Người thu hoạch lúa, phần rơm rạ cho quỷ. Bực tức vì 2 vụ liền không thu được gì, quỷ đổi điều khoản "ăn cả gốc lẫn ngọn". Phật bảo người trồng ngô. Bắp ngô ra ở giữa thân cây nên cuối vụ, người thu hoạch ngô về chất đầy bồ, quỷ chẳng thu được gì. Không thu được nông sản, quỷ đòi lại đất. Phật bảo người đến mua một mảnh đất nhỏ bằng bóng chiếc áo cà sa treo trên ngọn tre. Thấy hời, quỷ chấp nhận. khi người trồng cây tre xuống, Phật hóa phép cho cây tre cao lên đến tận trời, chiếc áo cà sao mở mang che khắp mặt đất. Quỷ mất hết đất đai, phải lùi ra tận biển. căm uất, chúng mang quân đánh chiếm lại ruộng đất. Biết quỷ sợ vôi bột, lá dứa, máu chó, Phật bảo người dùng những thứ đó để 3 lần đánh bại lũ quỷ. Bại trận, quỷ khóc than với Phật mỗi năm cho chúng vài ngày được về đất liền thăm phần mộ tổ tiên. Phật chấp nhận. Từ đó trở về sau, mỗi địp Tết đến, quỷ lại được về đất liền. cư dân dựng cây nêu trước nhà để ma quỷ không lại gần phần đất của mình.

Share this

Hứa Anh