Trận lũ quét hết hồn tại Mường La (Sơn La) làm nhiều người chết, mất tích và "san phẳng" những nhà dân. Ảnh: L.H.Việt.
Dự báo đạt 60-70%
Trao đổi với Tiền Phong, PGS. TS Trần Tân Văn, Viện trưởng Viện khoa học - công nghệ địa chất và khoáng sản (Bộ TN&MT) - đơn vị đang thực hành thăm dò, cung ứng bản đồ sạt trượt đất đá cho biết: Viện đã khai triển đề án thăm dò sạt trượt cho nhiều tỉnh miền núi phía Bắc và Bắc Trung bộ từ hết năm 2012. Đến nay, khoảng 15 tỉnh miền núi như Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên, quảng ninh, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La, Thanh Hóa… đã điều tra hiện trạng và hơn một nửa trong đó đã có bản đồ phân vùng cảnh báo. Từ nay đến sắp tết, Viện sẽ tiếp tục điều tra thực địa và lập bản đồ phân vùng tại Hà Tĩnh và Quảng Bình.
Theo ông Văn, qua điều tra, mỗi tỉnh có tới hàng nghìn điểm sạt lở, cùng với đó 20-30% điểm quy mô và khả năng gây gây hại lớn. Sạt lở đang có nhiều nguyên nhân tích hợp, từ địa hình, độ dốc, màng lưới thủy văn, đất đá, thảm thực vật, tiền đề csht, hoạt động dân sinh… tuy nhưng, yếu tố kích hoạt sạt lở ở việt nam thường là do mưa lớn cấp tập. "Khu vực nào mưa dầm dề một tuần trước đó, khiến đất "no" nước thì chỉ một trận mưa cấp tập, khoảng 100 mm là có vấn đề ngay"- ông Văn nói.
Cũng theo vị chuyên gia này, lúc có bản đồ phân vùng sạt lở, lũ quét, trụ sở dự báo khí tượng sẽ chồng bản đồ dự báo mưa lên, từ đó, sẽ đề ra cảnh báo nơi có nguy cơ về lũ quét, sạt lở đất cho những địa phương chỉ đạo đề phòng.
Về độ chính xác trong nhiều bản đồ phân vùng cảnh báo, ông Văn ghi nhận chưa được như mong muốn được. "Tuy vậy, với kết quả khảo sát diễn biến thực trạng, phân vùng cảnh báo sạt lở thời nay có thể đồng ý được. dự kiến đúng trăm phần trăm thì rất khó, dù vậy đạt 60-70% là tốt rồi"- ông Văn nói.
Trong khi đó, TS Đặng Thanh Mai, Phó giám đốc điều hành trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn T.Ư cho hay, việc dự kiến về sạt lở, lũ quét vẫn còn những khó khăn, thách thức với cơ quan dự đoán.
Việc dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất hiện vẫn cốt yếu dựa trên thống kê, nhiều bản đồ về địa hình, độ dốc, thảm phủ thực vật, phân vùng nguy cơ lũ quét và sạt lở đất, phối kết hợp dự báo mưa từ nhiều mô hình số, dữ liệu mưa từ ảnh vệ tinh, viễn thám.
"Các bản tin ngày nay chưa dự đoán được chuẩn xác, chi tiết về khoảng thời gian, vị trí địa lý, cường độ, khu vực lãnh thổ lộ diện lũ quét, sạt lở đất mà mới ngừng tại mức cảnh báo nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất theo huyện hoặc xã, vùng và mang tính chất định tính nhiều hơn định lượng"-bà Mai cho hay.
Cũng theo bà Mai, thực tiễn, trên phạm vi cả nước ko có mạng lưới trạm quan trắc đo mưa tại nhiều bán kính vùng núi, thượng nguồn sông suối, nơi tạo thành lũ quét, sạt lở đất đủ dày và đo đạc truyền tin tự động, từ phản ảnh chuẩn xác lượng mưa theo ko gian, thời gian… Cùng đó, do bất cập về khoa học - công nghệ phương tiện kỹ thuật, nên hiện chưa dự đoán thông tin cụ thể, thông tin cụ thể và có độ chính xác cao tại những bán kính nhỏ, đ-biệt là vùng núi bị ảnh hưởng của địa hình.
Tích hợp việc chống lũ, sạt lở vào quy hoạch
Theo PGS. TS Trần Tân Văn, việc dùng bản đồ phân vùng cảnh báo hiện chỉ được một phần, khi mưa lớn mới "ngó" đến. Còn để bất cập cư dân "vắt chân lên cổ chạy lũ" khi mưa lớn, cần tích hợp bản đồ này vào quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
Ông Nguyễn Đức Quang, Phó Cục trưởng Cục phòng chống - phòng ngừa thiên tai (Bộ NN&PTNT) thừa nhận rằng, việc dự đoán lũ quét, sạt lở đất rất khó. "Tỷ lệ bản đồ cảnh báo thời nay chưa được thông tin cụ thể hóa vị trí, khu vực, bán kính cảnh báo diện còn rộng. Nếu căn cứ vào bản đồ đó, chắc ko có chỗ nào là ko có nguy cơ, chỗ nào cũng mất yên ổn cả"- ông Quang nói.
Ông Quang cho hay, mới đây, Ban chỉ đạo T.Ư về phòng chống thiên tai phối hợp với Hội hồng thập tự điều tra mức độ yên ổn nơi ở của dân cư qua những biểu mẫu; phối kết hợp với bản đồ cảnh báo về sạt lở, lũ quét để cắm mốc, cảnh báo cư dân. trong khi đó, quãng thời gian qua, việc khám xét khám soát các điểm sạt lở, nguy cơ cao hàng năm, có địa phương làm có tổ chức, cơ mà cũng nhiều nơi làm hình thức, phiến diện.
Ban chỉ đạo T.Ư về phòng chống thiên tai đang dựng chương trình tổng thể về sạt lở, lũ quét, với sự nghiên cứu đồng đều biện pháp. "Chúng tôi tụ hợp hơn 20 chương trình công trình của những bộ ngành, địa phương, xâu chuỗi lại, cái gì đã làm được, cái gì chưa sẽ điều chỉnh, nhằm nêu ra biện pháp tổng thể, đồng đều về đề phòng thiên tai, từ biện pháp công trình, xã hội, sinh thái, môi trường…"- ông Quang nói.
Về khâu tin tức dự kiến, nhiều chuyên gia cho rằng, cần hoàn tất việc triển khai xây dựng bản đồ tình trạng và nguy cơ lũ quét, sạt lở đất để phát hiện, khoanh vùng nguy cơ. nhiều địa phương phải quyết liệt di dời cứ dân ra khỏi những vị trí địa lý nguy hiểm; thiết lập những màng lưới quan trắc mưa, lũ quét, sạt lở, xây dựng lắp đặt các h-thốngt cảnh báo sớm. Ngoài ra, dân trong vùng nguy cơ cao, cần thích nghi "phòng hơn chống", ko tiến hành xây dựng nhà sát vách khuôn núi dốc, ngay cạnh hoặc sắp đường dẫn nước như suối, lạch nước.
| Theo Ban chỉ đạo T.Ư về đề phòng thiên tai, ngập lụt trong một tuần đầu tháng 8 (từ ngày 1-7/8) trên phạm vi các tỉnh Điện Biên, Yên Bái, Sơn La, Cao Bằng đã làm 44 người chết và mất tích, gần 240 nhà bị sập, đổ, cuốn trôi; 470 nhà bị tác động do sạt lở; 398 hộ phải di cư, di dời. Tổng hiểm họa vật chất ước tính trên 1.190 tỷ đồng. |
Do mưa lớn trong vòng tại khu vực lãnh thổ nhỏ miền núi trong lúc đất đã "no" nước, không có thể có khả năng thấm hút thêm.
0 Comment to "Bản đồ lũ quét, sạt lở đất: dự định được thảm họa?"
Đăng nhận xét